გასვლითი საგადასახადო შემოწმება

სასამართლოს გასაჩივრებული გადაწყვეტილება არაა სწორად დასაბუთებული, თუ რა ფაქტობრივი და სამართლებრივი გარემოების გათვალისწინებით მივიდა იგი გადაწყვეტილებაში მითითებულ დასკვნამდე.

კონკრეტულად, უდავოა ის ფაქტი, რომ საგადასახადო ორგანომ სკოლის შემოწმება აწარმოვა მხოლოდ გამომძიებლის დადგენილების საფუძველზე სასამართლოს ბრძანების გარეშე. საქართველოს უზენაესი სასამართლოს მიერ 2007 წლიდან დამკვიდრებული ერთიანი პრაქტიკის თანახმად, მოცემულ შემთხვევაში გამომძიებლის დადგენილების გარდა საგადასახადო ორგანოს უნდა გააჩნდეს სასამართლოს ბრძანება. ,,მოსამართლეები ერთმნიშვნელოვნად შეჯერდნენ იმაზე, რომ მიუხედავად იმისა, არსებობს თუ არა გამომძიებლის დადგენილება მეწარმის შემოწმების თაობაზე, ყველა შემთხვევაში აუცილებელია მოსამართლის ბრძანების მიღება მეწარმის შესამოწმებლად. მხოლოდ გამომძიებლის დადგენილება არ არის საკმარისი. მოსამართლეებმა მიუთითეს, რომ გამომძიებლის დადგენილება მეწარმის შემოწმებაზე არის მხოლოდ ვალდებულება საგადასახადო ორგანომ დაიწყოს შემოწმება, მაგრამ მეწარმის შემოწმების კანონიერი საფუძველი არის მხოლოდ მოსამართლის ბრძანება. მოსამართლეები შეჯერდნენ იმაზეც, რომ სასამართლოს არა აქვს უფლება უარი თქვას ბრძანების გაცემაზე მხოლოდ იმ მოტივით, რომ მეწარმის შემოწმების თაობაზე უკვე არსებობს გამომძიებლის დადგენილება“_ ნათქვამია 17.12.2007 - რეკომენდაციებში ადმინისტრაციული სამართლის სასამართლო პრაქტიკის პრობლემატურ საკითხებთანდაკავშირებით(იხ.ბმული:http://www.supremecourt.ge/default.aspx?sec_id=185&lang=).

ე.ი. საგადასახადო კონტროლის ორგანოს შემოწმება უნდა ჩაეტარებია “სამეწარმეო საქმიანობის კონტროლის შესახებ” კანონის 5.4-ე მუხლის მოთხოვნათა დაცვით, ე.ი. შემოწმების დაწყებამდე გააჩნდა კანონისმიერი ვალდებულება მიეღო მოსამართლის ბრძანება საწარმოს შესამოწმებლად. საგადასახადო კოდექსი მაკონტროლებელი ორგანოს მიერ სამეწარმეო საქმიანობაზე კონტროლის განხორციელების სამართლებრივ საფუძველს წარმოადგენს, ხოლო “სამეწარმეო საქმიანობაზე კონტროლის შესახებ” კანონი ადგენს საგადასახადო ორგანოს მოქმედებაზე სასამართლო კონტროლის მექანიზმს. ამდენად, თუ თბილისის საგადასახადო ინსპექცია ფინანსური პოლიციის გამომძიებლის დადგენილებას მიიჩნევდა, როგორც ოპერატიულ-სამძებრო საქმიანობის განმახორციელებელი ორგანოს თხოვნას თბილისის 70-ე საჯარო სკოლაში საგადასახადო შემოწმების ჩასატარებლად, ასეთ შემთხვევაში “სამეწარმეო საქმიანობის კონტროლის შესახებ” კანონის 5.4-ე მუხლის თანახმად, საჭირო იყო შემოწმების უფლება მოეპოვებიათ მოსამართლის ბრძანების საფუძველზე. იმავე კანონის მე-3 მუხლის მე-5 პუნქტის თანახმად კი კანონის დარღვევით განხორციელებული შემოწმების შედეგად მიღებულ მტკიცებულებებს იურიდიული ძალა არ გააჩნდა.

მივუთითებთ საქართველოს საგადასახადო კოდექსის (2004 წლის რედაქცია)98-ე მუხლის მე-2 ნაწილზე, რომლის თანახმადაც, საგადასახადო კონტროლს ახორციელებს მხოლოდ საგადასახადო ორგანო, ხოლო ამავე მუხლის მე-3 ნაწილის თანახმად აუცილებლობის შემთხვევაში საგადასახადო ორგანო გადასახადის გადამხდელის კონტროლს ახორციელებს ოპერატიულ-სამძებრო საქმიანობის განმახორციელებელი ორგანოს თხოვნით, რისთვისაც საგადასახადო ორგანო მოსამართლის ბრძანებით მოიპოვებს საგადასახადო კონტროლის უფლებას. სასამართლოში შუამდგომლობას აღძრავს ოპერატიულ-სამძებრო საქმიანობის განმახორციელებელი ორგანო.

საქართველოს კანონის “სამეწარმეო საქმიანობის კონტროლის შესახებ” პირველი მუხლის პირველი ნაწილის თანახმად, ყველას აქვს უფლება, თავისუფლად ეწეოდეს სამეწარმეო საქმიანობას, იმავე მუხლის მე-3 ნაწილის მიხედვით, ადმინისტრაციული ორგანო უფლებამოსილია მეწარმის საქმიანობაზე განახორციელოს კონტროლი მხოლოდ კანონით დადგენილი წესით, ხოლო კანონის მე-3 მუხლის მე-2 ნაწილის თანახმად, მაკონტროლებელი ორგანო უფლებამოსილია კონტროლი გაუწიოს სამეწარმეო საქმიანობას მხოლოდ მოსამართლის ბრძანების საფუძველზე, იმავე მუხლის მე-5 ნაწილით, კანონის დარღვევით განხორციელებული შემოწმების შედეგად მიღებულ მტკიცებულებებს იურიდიული ძალა არა აქვს.

აღნიშნავთ, რომ ადმინისტრაციული ორგანო უფლებამოსილია, სამეწარმეო საქმიანობაზე განახორციელოს კონტროლი მხოლოდ კანონით დადგენილი წესით. ამდენად, მიგვაჩნია, რომ არ უნდა იქნეს გაზიარებული პირველი ინსტანციის სასამართლოს მსჯელობა, რომლის მიხედვითაც, “თუ არსებობს გამომძიებლის დადგენილება რევიზიის ჩატარების შესახებ, მაშინ საგადასახადო ინსპექციას უფლება აქვს მოსამართლის ბრძანების გარეშე შეამოწმოს მეწარმე”. საგულისხმოა, რომ წინამდებარე შემთხვევაში ჩატარებულია იმ სამეწარმეო სუბიექტის გასვლითი საგადასახადო შემოწმება, რომელიც არ იყო სისხლისსამართლებრივი დევნის ობიექტი. ამდენად, იმისათვის, რომ მომხდარიყო შესაბამისად, საჯარო სკოლის შემოწმება, აუცილებელი იყო ზემოაღნიშნული ნორმებით გათვალისწინებული მოთხოვნების დაცვა, კერძოდ, მოსამართლის ბრძანების მიღება.

საქართველოს სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსის 58-ე მუხლის მე-5 ნაწილი, რომლის მიხედვითაც, “კანონის შესაბამისად გამომძიებლის მიერ გამოტანილი დადგენილების შესრულება სავალდებულოა ყველა საწარმოს, დაწესებულების, ორგანიზაციის, თანამდებობის პირისა და მოქალაქისათვის”, ამ შემთხვევაში წარმოადგენს ზოგად ნორმას, ხოლო სამეწარმეო კონტროლი ხორციელდება სპეციალური ნორმებით, კერძოდ, საგადასახადო კოდექსით და “სამეწარმეო საქმიანობის კონტროლის შესახებ” საქართველოს კანონით, რომელთა მიხედვითაც გასვლითი საგადასახადო შემოწმება დაუშვებელია მოსამართლის ბრძანების გარეშე.

აპელანტი ვერ დაეთანხმება სასამართლოს დასკვნას იმასთან დაკავშირებით, რომ მოსამართლის ბრძანების არარსებობა არ უნდა ჩაითვალოს არსებით დარღვევად, რადგან საგადასახადო კოდექსის 98-ე მუხლის მე-3 ნაწილი და “სამეწარმეო საქმიანობის კონტროლის შესახებ” საქართველოს კანონის მე-3 მუხლის მე-2 ნაწილი იმპერატიულად მიუთითებს მოსამართლის ბრძანების არსებობის აუცილებლობაზე.( იხ. განჩინება #ბს-766-731 (2კ-09) 24 ნოემბერი, 2009 წ., ქ. თბილისი, საქართველოს უზენაესი სასამართლოს ადმინისტრაციულ და სხვა კატეგორიის საქმეთა პალატა შემადგენლობა: ლ. მურუსიძე (თავმჯდომარე, მომხსენებელი), მ. ვაჩაძე პ. სილაგაძეhttp://www.supremecourt.ge/files/upload-file/pdf/admin-2010-02-uni.pdf; ასევე განჩინება #ბს-1371-1329(კ-08) 11 ივნისი, 2009 წ., ქ. თბილისი საქართველოს უზენაესი სასამართლოს ადმინისტრაციულ და სხვა კატეგორიის საქმეთა პალატა შემადგენლობა: ნ. ქადაგიძე (თავმჯდომარე, მომხსენებელი), მ. ვაჩაძე, მ. ცისკაძე).
ზემოაღნიშნულიდან გამომდინარე, აპელანტი მიიჩნევს, რომ არსებობს სააპელაციო საჩივრის დაკმაყოფილებისა და გასაჩივრებული გადაწყვეტილების გაუქმების საფუძველი.

რევაზ რიჟამაძე